Działalność naukowa
Jerzego Limona
Przygodę z nauką Jerzy Limon rozpoczął w 1970 roku, kiedy został przyjęty na filologię angielską w Poznaniu. Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza studiował także historię sztuki. Pracę magisterską z anglistyki obronił w 1975 roku i pozostał na uczelni jako asystent, a później adiunkt.
Na jego zainteresowania badawcze decydujący wpływ miał prof. Henryk Zbierski, promotor jego pracy magisterskiej i doktorskiej. W czasie studiów debiutował recenzją w poznańskim miesięczniku „Nurt” (1973), a w 1975 roku opublikował w tym samym piśmie fragment prozy. Jego badania skupiały się wokół twórczości Williama Shakespeare’a i jego współczesnych, dziejów teatru i dramatu epoki elżbietańskiej, relacji dramatu i polityki, angielskich wędrownych zespołów teatralnych, teatru dworskiego, obecności teatru elżbietańskiego w Europie Środkowej i Wschodniej, teorii teatru i dramatu.
W latach 70. publikował m.in. w „Pamiętniku Teatralnym”, „Literach”, „Nurcie”, „Więzi”, „Miesięczniku Literackim”, „Punkcie”. W latach 1978–1979 prowadził zajęcia na uczelniach amerykańskich, na University of Florida w Gainesville i w Hunter College w Nowym Jorku, i brał udział w konferencji szekspirowskiej w San Francisco.
Zasłynął na świecie odkryciem i udokumentowaniem istnienia w XVII wieku sceny elżbietańskiej w Gdańsku (tzw. Szkoły Fechtunku), a jego artykuły o związkach między gdańskim teatrem a teatrem Fortune w Londynie ukazały się w 1979 roku w „Shakespeare Newsletter” i „Shakespeare Survey”. W 1979 roku obronił na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pracę doktorską „Geneza i rozwój oddziaływań Teatru Elżbietańskiego w Gdańsku w pierwszej połowie XVII wieku”. Zwieńczeniem tych badań była książka „Gdański teatr «elżbietański»”, wydana w 1989 roku w Ossolineum.
W 1980 roku powrócił z Poznania do Gdańska i rozpoczął pracę na Uniwersytecie Gdańskim, z którym był związany aż do śmierci. Początkowo pracował jako adiunkt w Instytucie Anglistyki. W 1985 roku uzyskał habilitację i awansował na stanowisko docenta UG. W latach 1983–1993 był wicedyrektorem Instytutu Anglistyki UG, a od 1993 roku kierownikiem Zakładu Historii Literatury i Kultury Angielskiej. Był stypendystą i odbywał staże w British Council (1984–1985), Folger Shakespeare Library w Waszyngtonie (1987–1988) i The Huntington Library w San Marino w Kalifornii (1988). Wykładał gościnnie na University of Delaware (1988, 1990). Publikował artykuły w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych („Pamiętnik Teatralny”, „Studia Anglica Posnaniensa”, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego”, „Comparative Drama”, „English Studies”, „Shakespeare Quarterly”, „Notes and Queries”, „Records of Early English Drama”).
W 1985 roku nakładem prestiżowego wydawnictwa Cambridge University Press ukazała się książka „Gentelmen of a Company: English Players in Central and Eastern Europe 1590–1660”, w której Limon opisał tzw. bałtycki szlak angielskich aktorów w XVII wieku, który prowadził m.in. do dzisiejszego Elbląga, Gdańska i Królewca. Rok później także nakładem Cambridge University Press została wydana monografia „Dangerous Matter: English Drama and Politics in 1623/24” badająca kontekst kulturowy, w jakim rozwijał się dramat angielski na początku XVII wieku. Przełomowa publikacja – „The Masque of Stuart Culture” opisywała mało znane zjawisko teatralne nazywane „maską dworską”. Książki te były recenzowane w światowej prasie fachowej i cytowane w wielu publikacjach. Dorobek tych lat sprawił, że Jerzy Limon już wtedy zyskał pozycję uznanego naukowca o międzynarodowej randze.
Był stypendystą Fundacji Alexandra von Humboldta (1991–1992). W 1993 roku – w wieku zaledwie 43 lat – otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Wykładał na m.in. University of Colorado, Kingston University, University of Aberdeen i w Washington’s Shakespeare Institute. Publikował artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych w Polsce, Europie i Stanach Zjednoczonych. Uczestniczył w licznych międzynarodowych konferencjach naukowych.
W 2002 roku ukazała się pierwsza książka Jerzego Limona o teorii teatru: „Między niebem a sceną. Przestrzeń i czas w teatrze”. Kolejne publikacje, „Trzy teatry. Scena, telewizja, radio” (2003) i „Obroty przestrzeni. Teatr telewizji. Próba ujęcia teoretycznego” (2008), są pierwszymi książkowymi opracowaniami teatru radiowego i telewizyjnego w Polsce. W 2006 roku został wydany „Piąty wymiar teatru” poświęcony czasowi w teatrze, a w 2011 roku „Brzmienia czasu. O aktorstwie i mowie scenicznej”. Ukazała się również jedna anglojęzyczna książka poświęcona teorii teatru, będąca podsumowaniem teatralnych dociekań Limona – „The Chemistry of Theatre: Performativity of Time” (2010).
W 2013 roku z inicjatywy Jerzego Limona, Macieja Korwina (dyrektora Teatru Muzycznego w Gdyni) i Andrzeja Ceynowy (dziekana Wydziału Filologicznego UG) powstała nowa katedra i kierunek studiów na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego. Jerzy Limon został kierownikiem nowo powstałej Katedry Nauk Scenicznych. Nowy kierunek studiów – zarządzanie instytucjami artystycznymi – umożliwił podjęcie studiów na dwóch specjalnościach: menedżerskiej i sceniczno-menedżerskiej. Program studiów łączy teorię z praktyką, a zajęcia są prowadzone przez kadrę akademicką UG oraz znanych i doświadczonych dyrektorów polskich teatrów, krytyków, administratorów instytucji kultury i koordynatorów projektów. Poszerzenie kierunku menedżerskiego o komponent artystyczny było prekursorskim rozwiązaniem w skali kraju.
W 2018 roku Jerzy Limon wydał książkę „Szekspir bez cenzury. Erotyczny żart na scenie elżbietańskiej”, w której wyjaśnia aluzje i frywolne żarty stosowane przez Szekspira i jego współczesnych. Ostatnia książka Jerzego Limona, opublikowana po śmierci w 2022 roku, to „Szekspir. Siedem grzechów głównych (z zarazą w tle)”. To wnikliwy esej pokazujący, że grzech stanowi siłę napędową wszystkich głównych postaci szekspirowskich zarówno w komediach, jak i tragediach.
Jerzy Limon był autorem licznych publikacji, artykułów, recenzji oraz tłumaczeń dramatów. Przełożył, wraz z Władysławem Zawistowskim, „Trojlusa i Kresydę” (1995) oraz „Antoniusza i Kleopatrę” (1995) Shakespeare’a oraz sztukę Henry’ego Chettle’a „Tragedia Hoffmana albo Zemsta za ojca” (1985). Był także autorem przekładów angielskich dramatów współczesnych: „Arkadia. Wynalazek miłości” (1998), „Prawdziwy inspektor Hound” (2003) i „Artysta schodzący po schodach” (2003) Toma Stopparda. Na szczególną uwagę zasługuje tłumaczenie scenariusza hollywoodzkiego przeboju „Zakochany Szekspir” (1999) pióra Toma Stopparda i Marca Normana, opatrzonego niezwykle ciekawym wstępem, wyjaśniającym zawiłości sceny elżbietańskiej i życia Shakespeare’a oraz wyczerpującymi przypisami. Ta książka jest świetnym przykładem umiejętności Jerzego Limona w zakresie popularyzacji wiedzy naukowej.
Jerzy Limon był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem International Shakespeare Association, European Shakespeare Research Association (w 2017 roku zorganizował kongres ESRA w Gdańsku), Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego (był jego współzałożycielem), Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru, Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Forum Integracji Nauki, Kultury i Sztuki „Sfinks” w Sopocie (był jego współzałożycielem) i przewodniczącym Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN.
26 maja 2022 roku nadano imię Profesora Jerzego Limona Sali Teatralnej w budynku Neofilologii na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego. Uroczystego odsłonięcia tablicy z imieniem Profesora Jerzego Limona dokonali: żona Profesora i wiceprezes Fundacji Theatrum Gedanense Justyna Marcinkiewicz-Limon, syn Tomasz Limon, córka Julia Limon, prezydent Miasta Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, rektor Uniwersytetu Gdańskiego prof. Piotr Stepnowski, dziekan Wydziału Filologicznego UG prof. Urszula Patocka-Sigłowy oraz dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego Agata Grenda. Uroczystość uświetnił spektakl „WilLIaM ON my mind” w reżyserii Barbary Madany, będący hołdem dla Jerzego Limona. Był dziełem kolektywnym, stworzonym wspólnie przez studentów, pracowników Uniwersytetu oraz SEA-EU. Na scenie wystąpiło siedem grup twórczych Akademickiego Centrum Kultury „Alternator” oraz studenci zarządzania instytucjami artystycznymi, kierunku stworzonego przez Jerzego Limona.
